Rhestr fer Albwm Cymraeg y Flwyddyn

Bwriad y wobr, a drefnir ar y cyd gyda BBC Radio Cymru, yw dathlu pob math o gerddoriaeth Gymraeg sy’n cael ei rhyddhau yng Nghymru ar hyn o bryd. 

Mae’r wobr bellach wedi bod yn rhedeg ers 2014 ac yn cynnwys pob math o arddulliau cerddorol o bop i werin, offerynnol, clasurol a chorawl ac mae’n agored i unrhyw un sydd wedi cynhyrchu albym Cymraeg yn y cyfnod rhwng 1 Mehefin 2024 a 30 Mai 2025. Bwriad y wobr yw rhoi’r sylw haeddiannol i'r cynnyrch sy'n cael ei ryddhau gan artistiaid yng Nghymru ac yn cael ei dyfarnu gan panel o 6 beirniaid o’r diwydiant cerddoriaeth yng Nghymru.

Y beirniaid eleni yw: Martha Owen, Nico Dafydd, Elain Roberts, Gruffydd Davies, Branwen Williams a Heulyn Rees.

Cyhoeddir yr enillydd ar lwyfan y Pafiliwn, am 18:10, ddydd Mercher 6 Awst.  

Yr albymau sydd wedi cyrraedd y rhestr fer eleni:

• Adwaith - Solas - Libertino
• Bwncath - Bwncath III - Sain
• Don Leisure - Tyrchu Sain - Sain
• Elfed Saunders Jones - Cofiwch Roswell - Klep Dim Trep
• Gwenno Morgan - Gwyw - Gwenno Morgan
• Gwilym Bowen Rhys - Aden - Recordiau Erwydd
• Pys Melyn - Fel Efeilliaid - Skiwhiff
• Sywel Nyw - Hapusrwydd yw Bywyd - Lwcus T
• Tai Haf Heb Drigolyn - Ein Albwm Cyntaf Ni - Pendrwm
• Ynys - Dosbarth Nos - Libertino

MANYLION PELLACH:

Adwaith - Solas - Recordiau Libertino 
Mae ‘Solas’, sef trydydd albwm Adwaith ac sy'n dilyn ‘Melyn’ a 'Bato Mato' a enillodd Y Wobr Gerddoriaeth Gymreig yn 2018 a 2022, yn cynnig archwiliad amrwd o hunan ddarganfyddiad. “Mae'n ymwneud â dod o hyd i gartref, y lle diogel hwnnw ynoch chi'ch hunain,” meddai Hollie Singer. Yn gerddorol, mae’r record hon yn nodi datblygiad o ddylanwadau ôl-pync cynnar y band, gan dynnu ynghyd tapestri cyfoethog o chwaeth gerddorol sy'n cynnwys elfennau o ABBA, The Cure, Lizzy Mercier Descloux a Jessica Pratt. 

Ysgrifennwyd rhan helaeth o draciau 'Solas’ yn nhŷ Heledd yng ngorllewin Cymru, ac fe’i recordiwyd ar draws gorllewin Cymru, Lisbon ac Ynysoedd yr Hebrides. Yn ôl y band, mae’r lleoliadau anghysbell hyn wedi dylanwadu ar awyrgylch ysbrydol a thaith gerddorol yr albwm.

Bwncath - Bwncath III - Sain
Mae Bwncath III, trydydd albwm Bwncath yn llawn o glasuron newydd gan un o'r bandiau mwyaf prysur a phoblogaidd yng Nghymru. Mae stamp gerddorol unigryw Bwncath yn gwbl amlwg ar y caneuon a'r arddull yn parhau'n driw i sŵn nodweddiadol y band gan gyffroi a swyno fel erioed, ond yma hefyd mae aeddfedrwydd newydd gan gyffwrdd ag amrywiol themau - cariad, breuder bywyd, cyfeillgarwch, unigrwydd a gobaith, a'r naws yn symud yn gelfydd drwy hiraeth ac ansicrwydd i gyffro a mwynhad - y cyfan yn ddrych i fywydau cymaint ohonom.    

Bu'r bum mlynedd ddiwethaf yn gyfnod eithriadol o brysur i'r band gyda galwadau i ganu yn barhaus. O fewn pythefnos i ryddhau eu hail albym, 'Bwncath II', yn 2020, cafwyd dros 100,000 o ffrydiau ar Spotify. Derbyniodd y band gydnabyddiaeth tu hwnt i Gymru wrth i'r albwm gyrraedd rhif 27 yn siartiau 'Official Folk Albums Charts UK' gan aros yn y 40 uchaf am bron i flwyddyn gyfan, ymysg enwau fel The Staves a Laura Marling. Bellach, mae catalog cerddoriaeth Bwncath wedi derbyn cyfanswm o dros 8 miliwn o ffrydiau ar Spotify. Bydd caneuon 'Bwncath III', fel eu holl ganeuon eraill, yn sicr ar dafodau'r genedl yn fuan iawn.

Don Leisure - Tyrchu Sain - Sain
Caiff y cerddor, Don Leisure, ei gydnabod fel un o’r cynhyrchwyr a’r arbenigwyr bît mwyaf arbrofol a mentrus yn yr ecosystem gerddorol gyfredol. Mae’n un hanner o’r ddeuawd Darkhouse Family (gyda Earl Jeffers) ac mae wedi cydweithio gydag artistiaid megis Angel Bat Dawid, Gruff Rhys, DJ Spinna a’i gyd-gerddorion ar label First world, Amanda Whiting a Tyler Dayley (Children of Zeus). Mae hefyd wedi derbyn cefnogaeth a chlod gan Lauren Laverne, Tom Ravenscroft, Huw Stephens, Gilles Peterson, Huey Morgan, The Vinyl Factory, Clash, Uncut ac eraill.
Dros y flwyddyn a aeth heibio mae’r label wedi bod yn gweithio ar brosiect arbennig, ar y cyd gyda Llyfrgell Genedlaethol Cymru, i ddigido’r holl archif. Bydd yr archif, sy’n cwmpasu 55 mlynedd o recordiau, yn cael ei diogelu mewn fformat digidol ar gyfer y cenedlaethau sydd i ddod. Bu’r prosiect digido yn gyfnod o ail-ddarganfod a gwerthfawrogi o’r newydd ac fel rhan o hyn gwahoddwyd Don Leisure i dyrchu yn yr archif werthfawr i greu ffrwydriad o dapestri sonig o’r hen recordiau llychlyd.
Mae ‘Tyrchu Sain’, albym sy’n dal dim yn ôl ac yn archwilio heb ffiniau, ac albym sy’n caniatáu i Don roi ei stamp annisgwyl ei hunan ar gyfansoddiadau gwych ac arallfydol. Mae’r record yn cynnwys cyfraniadau gan artistiaid eraill o Gymru sy’n rhannu diddordeb Don Leisure yng ngherddoriaeth Cymru’r cyfnod a fu, gan gynnwys Gruff Rhys, Carwyn Ellis, Earl Jeffers, Amanda Whiting a Boy Azooga.

Elfed Saunders Jones - Cofiwch Roswell - Klep Dim Trep
Gadewch i leisiau persain Mefus a Mafon (Siwan Morris a Siân Wyn, gynt o Saron) eich tywys ar daith drwy'r cosmos i rywle llawer gwell na'r hen fyd hwn. Ac wedi ichi gyrraedd pen draw'r bydysawd wrth wrando ar 'Y Llong Ofod', beth am droi i'r ochr arall, a rhoi tro ar 'Ddowch Chi Efo Ni?', lle mae Hedd (Wyn Wirion) yn ymuno â'r criw i ganu arwyddgan y Credwyr.
Os ydy hyn oll yn swnio braidd yn estron i chi, na phoener – mae eglurhad ar y ffordd yn y frawddeg nesaf. Blas yw'r caneuon hyn o opera roc ddiweddaraf Elfed, 'Cofiwch Roswell' – stori sy'n cychwyn yn Aberystwyth ar ddiwedd y 60au. Mae myfyrwyr y coleg wedi bod yn diflannu un ar ôl y llall, a neb yn gwybod pam. Wrth i'r newyddiadurwr ifanc Geraint Jenkins (Iwan Huws, Cowbois Rhos Botwnnog) geisio cyrraedd gwraidd y stori, buan y daw i sylweddoli y bydd y llwybr yn ei arwain i rywle rhyfeddach nag y gallai byth fod wedi'i ddychmygu.

Gwenno Morgan - Gwyw - Gwenno Morgan
gwyw : albwm cyntaf y cyfansoddwr a’r pianydd, Gwenno Morgan; collage sinematig sy’n plethu dylanwadau clasurol, gwerin a jazz. Taith neo-glasurol sy’n symud rhwng minimaliaeth a chyfoeth o seiniau amgylchynol, gyda’r piano yn arwain y ffordd.

Deilliodd y cysyniad ar gyfer yr albwm yn naturiol o brofiadau bywyd: galar, torcalon a hiraeth, ond hefyd gobaith a momentwm. Fe glywch chi amsernodau annisgwyl, i gyfleu troeon bywyd. Mae pob newid rhythm yn adlewyrchu syndodau bywyd, gan eich gwahodd i fwynhau harddwch ansicrwydd.

Mae gwyw yn archwilio natur fregus a dygnwch bywyd. O lonyddwch digyffro’r trac ‘hedd’, a ysbrydolwyd gan y profiad o nofio yn un o lynnoedd Eryri, i guriadau cyflym ‘carlam’, ac emosiwn pur y prif drac, ‘gwyw’, mae’r albwm yn plethu themâu symudiad, trawsnewid a gollwng gafael. Cynhwysir hefyd y trac ‘i neB’, math o emyn offerynnol deimladwy, sef teyrnged bersonol Gwenno i’w thiwtor piano cyntaf.

Cyd-gynhyrchodd Gwenno yr albwm gyda’r cyfansoddwr a’r cynhyrchydd o wlad Belg, Arthur Brouns. Mae gwyw hefyd yn cynnwys cydweithrediadau gyda’r sacsoffonydd Jasmine Myra (‘dail’), a’r artist Casi Wyn (‘whatsappio duw’), eu cyfraniadau unigryw yn ychwanegu at naws hudolus yr albwm.

Wedi’i ddatblygu o draciau demo Logic dros sawl blwyddyn, mae gwyw yn teimlo fel collage o brofiadau — lle mae motiffau minimalistig, rhythmau drwm yn arddull Hans Zimmer, a synths pwerus, yn cwrdd ag atgofion bregus a chysur heddwch a gobaith.

Gwilym Bowen Rhys - Aden - Recordiau Erwydd
‘Aden’ yw pumed albwm Gwilym Bowen Rhys, y canwr gwerin o Fethel, ger Caernarfon. Yn gyfuniad o gyfansoddiadau gwreiddiol a chaneuon traddodiadol gyda dylanwadau gwerin, bluegrass a baróc, mae 'Aden' yn dynodi’r cam nesaf yng ngyrfa Gwilym.

Yn ymuno â Gwilym ar yr albwm mae Gwen Màiri (telyn / telyn deires / harmoniwm), Patrick Rimes (ffidil, fiola, harmoniwm, trombôn), Ailsa Mair (Viola da Gamba), Will Pound (harmonica, melodeon) ac Aled Wyn Hughes (bas dwbwl). Recordiwyd y casgliad yn Stiwdio Sain, Llandwrog gyda Aled Wyn Hughes.

Mae Gwilym Bowen Rhys wedi sefydlu ei hun fel llysgennad teilwng dros y Gymraeg a chanu, gartref yng Nghymru ac ar draws y byd hefyd. Cafodd hyn ei gadarnhau gan ei enwebiad ar gyfer Gwobr Canwr Gwerin y Flwyddyn yng Ngwobrau Gwerin BBC Radio 2 a thrwy ennill Gwobr yr Artist Unigol Gorau yng Ngwobrau Gwerin Cymru.

Pys Melyn - Fel Efeilliaid - Skiwhiff
Pys Melyn yw Ceiri, Sion, Owain, Owain a Jac o Ben Llŷn, Gogledd Cymru. Maent wedi bod yn gigio ers 2014, a rhyddhawyd senglau cyntaf Pys Melyn yn 2018, gyda recordiau Ski-Whiff yn dechrau'r flwyddyn ganlynol er mwyn gallu ryddhau “Bywyd Llonydd”, albwm cyntaf y band yn 2021. Tynnodd yr albwm cyntaf hwn ar amrywiaeth o ddylanwadau byd-eang ac fe'i dilynwyd gan ‘Bolmynydd’ ym mis Awst 2023, sy'n tynnu ar ystod fwy traddodiadol o ddylanwadau'r 60au/70au. Cafodd y ddau eu henwebu am y Wobr Gerddoriaeth Gymreig. Ar ôl rhyddhau ‘Bolmynydd’, teithion nhw o amgylch y DU a Llydaw, gan chwarae mewn lleoliadau fel y Garage yn Llundain a Rough Trade Bryste. Yn 2024 rhyddhawyd eu trydydd record, Fel Efeilliaid sydd yn gasgliad amrywiol o ganeuon a traciau instrumental. Mae ambell gân wedi cael eu chwarae yn fyw ers rhai blynyddoedd a rhai wedi bod yn eistedd mewn drive yn disgwyl gweld golau dydd ers hirach byth.
Maent hefyd wedi recordio sesiwn BBC6Music i Riley a Coe, cefnogi Gruff Rhys ar y daith Sadness Sets Me Free a Spiritualised yn Focus Wales ym mis Mai, yn ogystal â llu o ŵyliau a gigs ledled y DU yn yr haf fel Green Man a'r Great Escape yn Brighton. Cwblhaon nhw eu taith gyntaf yn y DU ym mis Tachwedd 2024 ac maen nhw'n edrych ymlaen at chwarae mewn mwy o ŵyliau a theithiau yn ogystal â rhyddhau cerddoriaeth newydd yn 2025.

Sywel Nyw - Hapusrwydd yw Bywyd - Lwcus T
Ar ôl llwyddiant ei albwm cyntaf Deuddeg – Albwm Cymraeg y Flwyddyn 2022 a bu hefyd ei enwebu ar gyfer Gwobr Gerddoriaeth Gymreig – mae Sywel Nyw yn ôl gyda’i ail albwm ‘Hapusrwydd yw Bywyd’. Daw teitl yr albwm o'i drac agoriadol, sy'n cynnwys dyfyniad gan y nofelydd o Rwsia, Dostoevsky. Mae’r dyfyniad wedi'i samplo o bregeth a draddodwyd gan y Parchedig Guto Llewelyn. “Hapusrwydd yw bywyd - gall pob, gall pob munud fod yn dragwyddoldeb o hapusrwydd.” Mae’r un ysbryd yn trwytho Teimla’r Gwres – trac sy’n llawn llawenydd, symudiad, a chariad.
Mae Hapusrwydd Yw Bywyd yn parhau i ddilyn trywydd diweddar yr artist, gan neidio’n ddyfnach i fyd cerddoriaeth ddawns electronig. Wrth feistroli’r grefft o recordio a chymysgu ei hun, ac wrth ddefnyddio mwy a mwy o samplau yn y traciau, mae’r sain yn symud i ffwrdd o’r naws indie, gan droi’n gryfach tuag at House, Disco a cherddoriaeth glwb. Yn driw i ethos cydweithredol Sywel Nyw, mae’r albwm yn cynnwys cymysgedd cyfoethog o leisiau – gan gyflwyno safbwyntiau ffres gan artistiaid newydd fel y nofelydd a’r bardd Megan Hunter, tra hefyd yn ail ymweld ag enwau cyfarwydd fel Iolo Selyf (Y Ffug)

Tai Haf Heb Drigolyn - Ein Albwm Cyntaf Ni - Pendrwm
'Ein Albwm Cyntaf Ni' yw albwm cyntaf T ai Haf Heb Drigolyn, wedi ei recordio dros gyfnod o flwyddyn mewn tair stiwdio gartref wahanol: Stiwdio Brynteg, Radio Dyfi ac Ogof Llyfnant.

Mae’r band yn cynnwys yr aelodau Izak Zjalic, Simon Richards a William P Jones. Recordiwyd traciau rhwng cyfuniad o Ableton a chasét, gyda'r defnydd o'r Tascam Portastudio 424 ar gyfer gweadau anghyson ac ansawdd lo-fi.

Mae'r palet sain a'r geiriau yn amrywiol ar draws yr albwm. Cân gitâr lo-fi yw’r trac agoriadol ‘Crancod’ gyda chrescendo synth brawychus o blentyndod sy’n dod â’r gwrandäwr i mewn i’r seinwedd hudolus, tra bod traciau fel ‘T egan’ a ‘Mach GP’ yn dod â theimlad o dynerwch a melyster.

Mae'r albwm yn symbol o lawenydd ethos cerddoriaeth DIY ar y cyd sy'n cofleidio amherffeithrwydd a damweiniau hapus, wrth iddo gael ei ysgrifennu, ei drefnu a'i gynhyrchu gan y tri aelod.

Ynys - Dosbarth Nos - Libertino
Mae Ynys, band Dylan Hughes o Race Horses / Radio Luxembourg, ar fin rhyddhau eu halbwm newydd Dosbarth Nos (Dosbarth Nos) drwy Libertino Records. Mae'r albwm, sydd allan ar Orffennaf 12fed, yn dilyn rhyddhau eu halbwm cyntaf a gyrhaeddodd y rhestr fer ar gyfer Y Wobr Gerddoriaeth Gymreig yn 2023. Wedi'i recordio'n fyw dros gyfnod o bedwar diwrnod yn Stiwdios Mwnci yng Ngorllewin Cymru, mae'r albwm yn arddangos esblygiad cerddorol Ynys - gan gofleidio palet sain mwy egnïol ac anturus gyda'i drefniadau deinamig rhyfeddol, a dal hanfod perfformiadau byw'r band.

Mae Dosbarth Nos yn ymgorffori uchafbwynt taith greadigol Ynys, gan nodi carreg filltir arwyddocaol yn esblygiad y prosiect. Mae dull manwl Hughes o gyfansoddi caneuon, ynghyd ag egni cydweithredol y band, wedi arwain at albwm sy'n llawn bwriad a hyder newydd.