Bydd artist amlddisgyblaethol o Wynedd yn derbyn ysgoloriaeth gelf fawreddog yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn Wrecsam
Cyflwynir Ysgoloriaeth Artist Newydd Dewi Bowen i Barnaby Prendergast, o Fethesda ger Bangor, ar ddiwrnod agoriadol y brif ŵyl yn y Lle Celf, sef arddangosfa gelf yr Eisteddfod.
Wedi’i dyfarnu er cof am Dewi Bowen gan ei nith, Elizabeth, cyflwynir yr ysgoloriaeth i unigolyn sydd wedi bod yn astudio neu’n gweithio fel artist am lai na phum mlynedd.
Mae Barnaby yn gobeithio defnyddio’r wobr o £1,500 i ddilyn cwrs mewn ysgol neu goleg celf cydnabyddedig neu fynychu dosbarthiadau meistr i ddatblygu ei yrfa ymhellach. Yn ogystal, bydd yn derbyn gwahoddiad i arddangos mwy o’i waith yn yr Eisteddfod Genedlaethol yng Ngharreg Las yn 2026.
Dywedodd Barnaby, 22 oed, iddo gyflwyno tair eitem o waith celf i’r panel dethol eu hystyried, “Mae’r rhan fwyaf o’m gwaith yn bodoli trwy chwarae, ac rwy’n hoffi meddwl na fyddai’n bodoli oni bai fy mod yn mwynhau ei wneud.
“Cefais rywfaint o gyllid gan fentrau myfyrwyr i brynu offer gwaith coed, a galluogodd hyn fi i wneud cadair ffyn Gymreig sy’n un o’r eitemau a gyflwynais. Nid yw’n gyfforddus iawn i eistedd arni gan ei bod yn eithaf bach.
“Eitem arall yw’r deiliad cannwyll sigledig. Mae wedi’i osod ar sbring y mae modur bach wedi’i gysylltu ag ef, ac wrth ei droi ymlaen mae’n achosi i’r gannwyll symud.
“Y drydedd eitem yw ffrâm gylchdro – cadwyn fetel sy’n cael ei weindio o amgylch bloc pren.
Rwy’n mwynhau gweithio â’m dwylo ac wrth fy modd yn trwsio pethau. Rwyf hefyd yn mwynhau gweld ymdrechion DIY eraill ac yn credu bod rhinweddau cerfluniol mewn atgyweiriadau sydd wedi mynd o’i le. Mae gen i ddiddordeb yn yr hyn a ystyrir yn gelf,” meddai.
Dilynodd Barnaby, cyn-ddisgybl yn Ysgol Friars, Bangor, gwrs gwaith coed yng Ngholeg Glynllifon cyn astudio am radd mewn celfyddyd gain ym Mhrifysgol Gorllewin Lloegr ym Mryste.
“Graddiais yr haf hwn ac rwy’n gobeithio datblygu fy ngyrfa fel artist gyda’r ysgoloriaeth hon. Rwyf wedi dod o hyd i sied ar fferm fach yr wyf yn gobeithio ei throi’n stiwdio,” ychwanegodd.
Dywedodd y panel dethol – Bedwyr Williams, Angela Davies ac Anya Paintsil – eu bod wedi’u plesio ar y cyd gan ansawdd a dyfnder cyffredinol y cyflwyniadau ar draws pob categori.
“Mae’r grefft, y wybodaeth a’r gonestrwydd sy’n amlwg yn y defnydd o ddeunyddiau gan yr artistiaid wedi arwain at gorff o waith sy’n teimlo’n fedrus ac wedi’i ystyried yn ddwfn.
“Roedd llawer o’r ceisiadau yn dangos sensitifrwydd ac uniondeb clir, oedd yn taro tant gyda’r panel, ac roedd Gwobr Dewi Bowen yn arbennig yn tynnu sylw at botensial cyffrous talent sy’n dod i’r amlwg ac sy’n haeddu cael ei gefnogi a’i meithrin.
“Cawsom ein denu at ddarnau oedd yn cyfleu hiwmor, uniongyrchedd a gonestrwydd emosiynol. Roedd llawer ohonynt yn defnyddio deunyddiau a phrosesau yn ddiymhongar, gyda chryn sensitifrwydd.
“Roedd y cydbwysedd hwn o’r chwareus a’r difrifol, ffraethineb a sylwedd, yn teimlo fel pe bai’n taro tant yn ddiwylliannol â Chymru – lle mae siarad plaen a hiwmor wedi’u hymgorffori’n ddwfn. Roedd yr hiwmor a’r natur chwareus hwn yn rhywbeth yr oedd y panel yn ei adnabod a’i werthfawrogi trwy gydol y broses ddethol,” meddant.
Roedd Dewi Bowen yn artist ac yn athro celf dawnus a oedd yn mwynhau peintio golygfeydd eiconig ym Merthyr Tudful. Bu farw yn 2021 yn 93 oed, ond mae ei etifeddiaeth yn parhau trwy ei weithiau celf.
Yn ddyn ifanc, mynychodd Dewi Bowen goleg celf yng Nghaerdydd ac aeth ymlaen i dreulio ei oes yn addysgu celf a phensaernïaeth yn Ysgol Ramadeg Castell Cyfarthfa.
Roedd yn ymgyrchydd penderfynol dros dreftadaeth Merthyr Tudful ac roedd am warchod ei hen adeiladau. Llwyddodd i achub sawl adeilad ac enillodd Wobr Tywysog Cymru ym 1981, ochr yn ochr â’i gydweithiwr Mansell Richards, am eu hymdrechion i warchod man geni’r cerddor Joseph Parry.
Bydd ei waith i’w weld yn y Lle Celf yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn Wrecsam o 2–9 Awst 2025.
Am fwy o wybodaeth am yr ŵyl, ewch i: https://eisteddfod.cymru.
