Ni fyddai’r Eisteddfod Genedlaethol yn digwydd heb y cannoedd o wirfoddolwyr sy’n rhoi o’u hamser i sicrhau bod y Brifwyl yn rhedeg yn llyfn, gan roi profiad bythgofiadwy i gystadleuwyr ac ymwelwyr fel ei gilydd
Er bod swyddogion yr Eisteddfod yn diolch yn fawr i bob un o’r gwirfoddolwyr, cafodd rhai ohonynt eu gwobrwyo gan Gorsedd Cymru drwy eu hurddo’n aelodau.
Un o’r rhai a dderbyniodd yr anrhydedd yng nghyfarfod cyntaf yr Orsedd yn Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam eleni oedd Keris Jones o Lantysilio ger Llangollen.
Wrth ei hurddo i’r wisg las, dywedodd y Cofiadur na fyddai’n Eisteddfod heb weld Keris wrthi’n brysur yn gwirfoddoli a stiwardio – a hynny ers hanner can mlynedd. Ychwanegodd fod Keris yn rhan enfawr o brofiad y cystadleuwyr, a’i gofal ohonynt wrth iddynt baratoi ar gyfer eu rhagbrawf yn rhan hollbwysig o ethos yr ŵyl.
Dywedodd Keris ei bod yn ystyried ei hurddo i’r Orsedd yn bwysig ac yn anrhydedd, “Ddim dyna pam dwi’n gwirfoddoli. Dwi’n gwirfoddoli am fy mod eisiau gwneud hynny.
"Roeddwn yn stiwardio yn y Pagoda am flynyddoedd – ‘Mrs Pagoda’ oedd pobl yn fy ngalw – ond dwi yn y Stiwdio erbyn hyn.
"Rwyf wedi gweld nifer fawr o bobl yn dod i mewn, cymryd rhan mewn rhagbrawf, mynd ymlaen i’r llwyfan a mwynhau llwyddiant.”
Un o’r Rhos yw Keris, ac mae acen unigryw’r pentref yn gryf er iddi symud i gyrion Llangollen dros hanner canrif yn ôl, “Dwi’n meddwl fod yr acen wedi mynd yn fwy Rhos ers i’r Eisteddfod ddechrau,” meddai. “Dwi wedi gweld cymaint o bobl o’r pentref.”
Bu Keris yn cystadlu mewn eisteddfodau flynyddoedd yn ôl, ac fe gyfarfu ei gwr, Arfon, tra’n cystadlu yn ei erbyn, “Roedd y ddau ohonom yn canu yn erbyn ein gilydd yn yr eisteddfodau lleol. Arfon oedd yn ennill rhai, a finnau weithiau. Ar ôl priodi fe fuom yn canu i gyfeiliant gitâr – caneuon Tony ac Aloma ac ati.”
Mae Keris, sydd wedi brwydro canser deirgwaith, hefyd wedi gwirfoddoli yn Eisteddfodau’r Urdd ac Eisteddfod Llangollen am flynyddoedd lawer. Yn ogystal, mae’n gymwynasgar ac yn weithgar iawn yn ei bro, ac yn angerddol dros bopeth Cymreig – yr iaith a diwylliant Cymru.
Urddwyd dau arall o stiwardiaid selog yr Eisteddfod yn yr un seremoni:
I deulu’r Eisteddfod, ‘Dylan Carafáns’ yw Dylan Wyn Jones, Yr Wyddgrug, am iddo arwain ar drefnu maes carafanau’r Eisteddfod am flynyddoedd lawer. Bu hefyd yn gyfrifol am stiwardiaid yr ŵyl ers bron i 20 mlynedd, gan feithrin perthynas arbennig gyda channoedd – os nad miloedd – o wirfoddolwyr dros y blynyddoedd.
Mae’n wirfoddolwr brwd ei hun, ac yn cefnogi ac yn hybu nifer fawr o fudiadau Cymraeg lleol. Yn fathemategydd ac yn arbenigwr technoleg gwybodaeth wrth ei waith, treuliodd ddau ddegawd yn gweithio ar draws Ewrop cyn dychwelyd i Gymru er mwyn sicrhau addysg Gymraeg i’w blant.
Yn wreiddiol o bentref Clocaenog, bu Richard (Dic) Jones, Yr Wyddgrug, yn blismon gyda Heddlu Gogledd Cymru o 1958 tan 1991, gan orffen ei yrfa fel Arolygwr yn ardal Yr Wyddgrug. Wedi ymddeol, taflodd ei hun i waith gwirfoddol ac ers 2007 mae’n wyneb cyfarwydd i filoedd o Eisteddfodwyr fel un o dîm y Prif Stiward yn yr Eisteddfod Genedlaethol, gyda chyfrifoldeb dros yr ochr drafnidiaeth.
Mae’n weithgar iawn yn lleol – yn un o sefydlwyr a chyn-lywydd Cymdeithas Wil Bryan, yn gyn-gadeirydd ac yn llywydd Clwb Rygbi’r Wyddgrug, ac yn is-gadeirydd Undeb Rygbi Gogledd Cymru.
Hoffet ti gyfieithiad Saesneg o’r testun yma hefyd? Neu efallai crynodeb byr ar gyfer rhannu ar-lein?